Được hiểu là một “hệ khuôn định hình để đúc bê tông(hỗn hợp)”, từ “cốp pha” – phiên âm từ “Coffrage” được người Pháp du nhập vào Việt Nam từ cuối thập kỉ 80 đầu 90, trong làn sóng xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ cầm quyền, giao thông và khai thác khoáng sản.
Ngày nay, khi sự phát triển của ngành xây dựng hiện đại với vô vàn các yêu cầu về quy mô, cấu tạo, thẩm mỹ, hoàn thiện cũng như đáp ứng yếu tố thời gian(tiến độ) công trình. Cốp pha thực sự đã biến hóa với đa dạng chủng loại, công năng nhằm đáp ứng các yêu cầu trên. Trên thị trường hiện nay có rất nhiều chủng loại, hệ, tổ hợp nhưng các yêu cầu quan trọng mang tính quyết định trong ứng dụng của cốp pha vẫn luôn phải được đảm bảo:
Nội dung
Yêu cầu về cốp pha
An toàn
Một hệ cốp pha định hình khi được lắp đặt phải đảm bảo các thành phần cấu kiện liên kết với nhau một cách chắc chắn. Đủ khả năng chịu tải trọng bản thân, tải trọng của bê tông và đủ khả năng chịu tải động khi toàn bộ công nhân, máy móc, thiết bị hoạt động trên nó trong suốt quá trình từ lúc thi công đến khi tháo dỡ.
Chính xác
Các thành phần cấu kiện hệ phải đảm bảo được độ chính xác về kích thước khi lắp đặt. Điều này rất quan trọng, giúp giảm thiểu thời gian thi công, nhân lực và máy móc. Một chi tiết sai sau khi hoàn thành có thể dẫn đến phải thi công tháo – lắp lại.
Tái sử dụng
Chi phí cho là một bài toán kinh tế xây dựng. Vì hầu hết các loại cốp pha đều tháo ra sau khi bê tông được định hình. Do đó việc sử dụng được nhiều lần(độ bền cao) giúp nhà thầu sinh ra lợi nhuận và giảm đáng kể quá trình thải – đổi mới.
Thời gian thi công ngắn
Một số loại được thiết kế theo modun giúp thời gian thi công cực ngắn. Có thể luân phiên sử dụng mà không cần tháo – lắp(đôi với các cấu kiện đặc biệt). Đây là một trong những ưu thế mạnh mẽ giúp thị trường cốp pha phát triển. Các chủng loại trên thị trường tương đối đa dạng. Thường được phân loại theo 3 tiêu chí chính là: Vật liệu chế tạo, Công nghệ thi công và Công năng Khuôn đúc thành phẩm.
Sau đây, xin giới thiệu đến bạn đọc các loại cốp pha phổ biến trên thị trường:
Những loại cốp pha phổ biến
Cốp pha truyền thống, gỗ tự nhiên, tre
Cấu tạo từ ván gỗ và cây chống gỗ, được cho là loại cốp pha lâu đời nhất và vẫn được sử dụng cho tới ngày nay. Loại cốp pha này mang những đặc tính cơ bản thích hợp với các công trình quy mô vừa và nhỏ(dưới 4 tầng) như khối lượng riêng nhẹ, tính linh hoạt trong lắp đặt. Cơ động trong vận chuyển, tháo – lắp, nguồn nguyên liệu sản xuất dồi dào. Với các vật liệu gỗ tốt thì việc tái sử dụng lại với loại này là tương đối nhiều lần.
Ngày nay với các sáng tạo trong hoàn thiện bề mặt bê tông thô, loại cốp pha gỗ này còn được kết hợp với nhiều cách thức giúp bề mặt bê tông tạo được các hình dạng đặc thù. Mang lại cảm xúc riêng cho chất thô mộc đơn thuần của bê tông.
Tuy nhiên nhược điểm cố hữu của loại này là sự ngăn trở cho các công trình cần đạt các tiêu chí cao về an toàn, độ chính xác và tiến độ. Cốp pha gỗ rất khó tính toán chính xác khả năng chịu lực, không đồng đều về quy cách. Tốn nhân công lắp đặt nên sẽ không đảm bảo tiến độ của các công trình có quy mô lớn.
Một hạn chế lớn nữa của loại này là dễ bị ảnh hưởng của thời tiết. Dễ biến dạng, cong vênh làm giảm chất lượng và thẩm mỹ của bê tông hoàn thiện.
Cốp pha gỗ công nghiệp
Được tạo thành từ gỗ công nghiệp, bề mặt được phủ lớp keo chống dính, chống thấm. Mang các đặc tính để bù đắp nhược điểm cốp pha gỗ tự nhiên như không cong vênh, mối mọt, bề mặt bê tông khi tháo láng mịn. Thường được sử dụng cho các công trình có diện tích sàn lớn. Nhược điểm lớn của loại này là việc tái sử dụng lại không được quá nhiều lần. Thường được sử dụng cho những công trình có công đoạn sử dụng ngắn ngày. Cốp pha gỗ công nghiệp ngày càng phổ biến vì giá thành tốt và khả năng thi công nhanh hơn.
Cốp pha phủ film
Một sự thay thế hoàn hảo hơn cho cốp pha gỗ tự nhiên và công nghiệp. Lõi loại cốp pha phủ film này được sản xuất từ gỗ ván mỏng ép keo ở nhiệt độ 1250-14000C. Bên ngoài phủ một lớp film stora enso 1 mặt hoặc 2 mặt. Mang đến giải pháp hoàn thiện bề mặt bê tông tuyệt vời mà khả năng tái sử dụng cũng rất cao, trên 10 lần.
Với các tính năng ưu việt tổ hợp từ cốp pha gỗ và gỗ công nghiệp. Cốp pha film lại có giá thành chênh lệch cao hơn nên việc cân nhắc áp dụng loại này sẽ được các nhà thầu tính toán trên bài toán quy mô công trình và thời gian áp dụng.
Cốp pha composite – nhựa tổng hợp
Loại cốp pha sản xuất trên dây chuyền công nghệ hiện đại. Được tổng hợp từ các loại hợp chất nhựa và phụ gia, mang đến sự ưu việt trong thi công. Độ chính xác cao, trọng lượng riêng nhẹ, sức chịu tải vật liệu lớn. Không ảnh hưởng bởi thời tiết, tái sử dụng rất nhiều lần., lên tới 70 lần so với các loại truyền thống. Tất nhiên là giá thành cũng cao hơn nhiều so với các loại khác. Thường được sử dụng trong các dự án lớn, thời gian kéo dài. Hiện nay cốp pha composite ít được sử dụng ở Việt Nam với quy mô các công trình vừa và nhỏ vì yếu tố giá thành vẫn là trở ngại lớn.
Một ứng dụng đặc biệt của loại này có thể kể đến là khuôn đúc bê tông trang trí. Với các sáng tạo trong thiết kế trang trí bê tông. Cốp pha composite là một lựa hoàn hảo để thực hiện chính xác các chi tiết phức tạp của vật liệu trang trí. Đạt hiệu quả cao mà có thể sử dụng hoàn thành với số lượng lớn.
Cốp pha kim loại
Cốp pha thép được làm hoàn toàn từ hợp kim sắt phụ gia chông ăn mòn. Các tấm định hình, cây chống, phụ kiện lắp đặt hoàn toàn bằng sắt. Vấn đề có thể thấy đối với loại cốp pha này là tải trọng lớn và công lắp đặt tương đối nhiều để tạo hình. Ngoài ra khi sử dụng những tấm cốp pha sắt định hình. Việc gia công những kích thước không theo tiêu chuẩn sẽ mất nhiều thời gian hơn các loại khác.
Một nhược điểm chính yếu là việc vệ sinh sau khi tháo ván khuôn. Do tính bám dính của bê tông vào cốt thép nên đối với khối lượng lớn thì công bảo dưỡng cũng rất nhiều. Do các nhược điểm trên mà hệ cốp pha thép cũng dần ít được sử dụng.
Được chế tạo từ hợp kim nhôm, cốp pha nhôm hiện lại đang được sử dụng rộng rãi ở các công trình cao tầng. Do mang các tính chất đặc thù của kim loại nhôm, nhẹ, bền, độ hao mòn thấp, tính linh hoạt cao. Số lần tái sử dụng có thể lên tới 170 lần so với cốp pha truyền thống.
Được thiết kế với dạng các modun để đảm bảo hoàn thành được đa dạng hình thái. Nên công lắp đặt và thời gian thi công của hệ này cũng rất tốt.
Tổng kết
Tuy đa dạng về chủng loại và khác nhau về ưu nhược điểm nhưng trong thực tế thi công. Các kĩ sư thường thiết kế các hệ tổ hợp cho từng công đoạn. Để tận dụng tối đa các ưu điểm nhằm đảm bảo các yêu cầu về kĩ thuật và thời gian của dự án. Không chỉ trong xây dựng thô, các dạng cốp pha tạo hình còn được biến đổi để áp dụng với vô vàn phương thức trong sản xuất, trang trí, công nghệ…Bài viết trên chỉ khái quát một số loại thông dụng. Nên việc lựa chọn và đầu tư lâu dài đối cần phải được tìm hiểu kĩ.
